Als draagconsulente, draagdoek verkoper, draagdoek producent, spinner en wever heb ik mij aardig verdiept in de eigenschappen van verscheidene vezels. Ik hou van al die verschillende vezels, vooral van degene die je uit de natuur kunt halen. En het is beslist interessant om er iets van te weten als je met draagdoeken bezig bent. Zeker nu.
Draagdoeken bestaan tegenwoordig vaak uit meerdere vezelsoorten. Soms hele exclusieve, en er worden dan claims gehangen aan de doeken, waarbij het lijkt of een bepaalde exclusieve vezel veel toevoegt aan de eigenschappen van de doek. Toch is dit niet altijd waar.
Als er van een bepaalde vezel maar een klein percentage in de blend van een doek zit komen de eigenschappen van die vezel niet duidelijk tot hun recht. Ook zijn er veel vezels die klinken alsof ze puur natuurlijk zijn, maar die met behulp van chemische processen tot een draad gegoten worden (in plaats van gesponnen).

Beginnen bij de basis

De traditionele vezels vormen, al dan niet gemengd, nog steeds de belangrijkste basis voor de meeste doeken, ook de dure high end doeken. Dit komt door hun uitstekende eigenschappen en goede mogelijkheid tot combinatie.
Katoen: stevig, vocht doorlatend (dus niet alleen opnemend), wordt zachter in gebruik
Wol: temperatuur isolerend
Linnen: stevig, temperatuur isolerend, wordt zachter in gebruik
Hennep: stevig, temperatuur isolerend, wordt zachter in gebruik
Zijde (bombyx en tussah): stevigheid en glans, soepele valling

Katoen is de meest gebruikte grondstof voor draagdoeken en kent een aantal varianten waarbij vooral de lengte van de vezels meespeelt. Van langere vezels kunnen fijne draden gesponnen worden, en dit speelt mee in de weving van stof. Ook bij linnen en hennep geldt dat er fijnere en langere vezels zijn die een dunne draad kunnen geven. Dit heeft zijn invloed op de prijs van een doek. Logisch.

Wat ook invloed heeft op de prijs is als er luxe of luxe klinkende vezels verwekt zijn in doeken. Maar waar betaal je voor, wil je het wel en geeft het de eigenschappen die je graag wilt in het gebruik van een draagdoek.

Waar kies je voor: plantaardig?

De luxe en plantaardig klinkende bamboe, seacell en rose fiber zijn typische voorbeelden van een cellulose garen dat gemaakt wordt volgens het viscose proces, ze zijn een combinatie van synthetische en natuurlijke grondstoffen, die gemaakt worden op dezelfde manier als rayon gemaakt is. Kleine stukjes plantaardige vezel worden gemengd met synthetische stoffen en zo chemisch bewerkt dat er een papje ontstaat dat door spinkoppen gespoten wordt tot een draad (denk aan de douchekop en waterstralen). Een milieuvriendelijker versie is het lyocell proces, waarbij er minder belastend afval vrijkomt.

Hierbij worden dus geen lange vezels gebruikt, maar worden de vezels tot een pulp gemaakt.
Er bestaat wel bamboe waaruit de vezels gehaald worden, heel blijven, bewerkt worden en gesponnen worden, maar dat is een vele malen kostbaarder proces dan het maken van bamboe viscose. Als er bamboe wordt opgegeven als vezel in een doek gaat het eigenlijk nooit om de pure vezel maar om de viscose vorm. En in de totale bamboe viscose draad zit maar een klein percentage bamboevezels. 15% bamboe viscose garen in een doek bevat dus minder dan 15% bamboe.

De eigenschappen van viscose garens zijn de eigenschappen die vermeld worden als bijzonder voordeel van bijvoorbeeld bamboe, seacell (voornamelijk bestaand uit eucalypus vezels en een klein beetje zeewier), cactus zijde en rose fiber. Maar zo uniek zijn die eigenschappen niet. Antibacteriële bamboe? Alle viscose draden zijn antibacteriëel. De mooie drape van seacell? Zit ook in alle viscose draden. Glanzend? Viscose. Zacht? Viscose. Koel aanvoelend? Viscose. Vocht opnemend? Viscose.

Voor de eigenschappen van viscose draden maakt het eigenlijk niet veel uit welke vezelpulp word gebruikt, of het nou van bamboe of van dennenbomen is. (Ecologisch maakt het wel uit, de ene vezelbron is sneller hernieuwbaar dan de andere.)
Jammer genoeg wordt er meestal niet vermeld dat een type draad gemaakt is met het viscose proces, maar wordt alleen de plant vermeld waar de stukjes vezel vanaf komen. Het zou een stuk eerlijker zijn als als het viscose aandeel wel vermeld werd. Want dan weet je welke (positieve) eigenschappen je in ieder geval kunt verwachten.

Waar kies je voor: dierlijk (niet altijd diervriendelijk)

Luxe dierlijke vezels die je tegenkomt zijn vezels als merinowol, kasjmir (komt van verschillende soorten geiten), alpaca, babykameel, qiviut (komt van een muskus os), yak, vicuña. Deze vezels worden meestal gebruikt om hun zachtheid en warmte. Qiviut is ongeveer acht keer zo warm als wol, alpaca en vicuña vijf keer. Ze hebben niet de isolerende werking van wol (door de andere opbouw van de haarvezel ten opzichte van een wolvezel). Je moet je dus goed bedenken of je zoveel warmte wel wilt in een doek.
Als je geen kunststoffen in een doek wilt is het goed om te weten dat superwash wol meestal een laagje polymeer of kunsthars heeft.

Dierenliefhebbers kunnen overwegen of ze het onderhaar van een babykameel niet liever op de babykameel laten zitten, het heeft tenslotte een functie om de kleine kameel te beschermen tijdens het groeien. Ook van een volwassen kameel is zacht onderhaar te halen, al is het niet veel, en een volwassen kameel kan er beter tegen. (Een geschoren kameel moet 50% meer zweten dan gebruikelijk om oververhitting te voorkomen.)
Bij alpaca’s is het lastiger, baby alpaca heet cria maar soms wordt de fijnste donswol van een volwassen dier ook baby alpaca genoemd omdat het zo enorm zacht is.
Over merinowol en de praktijk van mulesing (niet opzoeken als je niet tegen leed kunt) is aardig wat te vinden. Er is mulesing vrije merinowol, maar als het niet expliciet vermeld wordt is de kans op mulesing vrij wol in een doek klein. Veel garens voor weverijen en vezels voor spinnerijen worden door Chinese bedrijven geleverd, en China is de grootste inkoper van merinowol uit Australië.

Zijde is ook een niet diervriendelijk verkregen vezel, waar misverstanden over bestaan. Dit betreft dan de tussah zijde, wilde zijde en peace silk. Hoewel vaak de indruk wordt gewekt dat bij deze types zijde de zijderupsen het overleven, is dat niet geheel juist. Het geldt maar voor een paar rupsen die nodig zijn om te zorgen voor nieuwe aanwas van zijderupsen. De meeste rupsen overleven het koken van de cocon niet. De keus tussen bombyx zijde en andere zijdes zou je op esthetische gronden moeten maken, als het je om je diervriendelijkheid gaat is het simpel de keus tussen wel of geen zijde.

Waar betaal je voor?

Het soort draad waarvan het hoogste percentage in een blend is verwerkt, is (naast de weving) bepalend voor de belangrijkste eigenschappen van de doek, de hoeveelheid luxe garens is bepalend voor de prijs. Zo zal in een blend die voor het grootste deel uit katoen bestaat 15% kasjmier niet heel veel toevoegen aan de eigenschappen van de doek, maar des te meer aan prijs. Zo ook voor qiviut, vicuña, yak en babykameel. Alpaca en merinowol zijn als grondstof wat schappelijker in prijs. De plantaardig-synthetische stoffen ook. Toch worden de doeken er een stuk hoger door geprijsd.

Ik zeg niet dat je geen luxe blend zou moeten kopen. Als je ‘m mooi vindt en het geld er voor hebt, en denkt dat hij fijn gaat dragen, vooral doen!
Maar ik zie de luxe van een blend vooral in een goeie verhouding van grondstoffen waarbij de eigenschappen van de vezels tot hun recht komen, een eerlijke productie, een prijs die in verhouding is met de prijs van grondstoffen en arbeid, en ik zie de luxe ook in informatie die mogelijkheid voor klant biedt om een doek aan te schaffen waar zij (of hij) met verstand, hart, en gevoel voor esthetiek achter kan staan.
Als er aan een van drie niet voldaan is kun je je afvragen of je de prijs voor de blend wel wilt betalen.

Bronnen

(absoluut geen complete lijst, tien jaar niet wetenschappelijk opgebouwde kennis)

Web 
Cellulose vezels, productie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Lyocell
 https://nl.wikipedia.org/wiki/Viscose
 http://www.fibersource.com/f-tutor/techpag.htm
 http://woolful.com/fiber-conscious-superwash-wool/
Bamboe: http://organicclothing.blogs.com/my_weblog/2007/09/bamboo-facts-be.html
 https://en.wikipedia.org/wiki/Bamboo_textile
 https://en.wikipedia.org/wiki/Rayon
 http://www.treehugger.com/sustainable-fashion/whatever-happened-bamboo-clothing.html
Seacell: https://exchangingfire.wordpress.com/2009/07/17/lets-talk-about-seacell/
 http://ecosalon.com/fiber-watch-fabric-from-the-deep-blue-sea/
Merinowol handel: http://www.woolproducers.com.au/about-us/trade/
 http://www.woolnews.net/
Merinowol mulesing: https://en.wikipedia.org/wiki/Mulesing
 https://www.bontvoordieren.nl/australische-merinowol-op-pijnlijke-wijze-verkregen/ (pas op, foto's)
Peace silk: http://www.wormspit.com/peacesilk.htm
Kameel: http://ecosalon.com/fiber-watch-camel-hair-for-sustainable-luxury-from-the-steppes/
 http://kelbournewoolens.com/blog/2016/4/commodities-supply-chain-and-the-problem-with-baby-camels
 https://en.wikipedia.org/wiki/Camel
Kameel, yak enz: http://www.fao.org/docrep/v9384e/v9384e05.htm
Alpaca, cashmere: http://qz.com/207489/why-your-next-sweater-should-be-alpaca-not-cashmere/
Prijzen van gesponnen zijde en luxe ongesponnen vezels: http://www.eurestex.co.uk/index.php
Diverse luxe garens en vezels: http://www.bart-francis.be/index.php
Boeken:
– Handbook of Sustainable Luxury Textiles and Fashion, Volume 1, Miguel Angel Ardetti
– The Fleece And Fiber Sourcebook: More Than 200 Fibers from Animal to Spun Yarn, Deborah Robson & Carol Ekarius
– The Intentional Spinner, Judith MacKenzie McCuin
– Alledaags textiel: Stoffen herkennen en kiezen, Landelijk Platform Modevakonderwijs
Video:
- Spinning Luxury Fiber, Judith MacKenzie McCuin
- Spinning Exotic fiber Blends, Sarah Anderson
- Spinning Cotton, Stephenie Gaustad
- Spinning Flax and Cotton – Traditional Techniques, Norman Kennedy
Foto's: Pixabay.com